Messi Çanak Çömlek Patlattı

Kimi kavramlarıñ Türkçesiniñ olmadığı söylenir. Gérçekten de öyle yad kökenli sözcükler bulunur, Türkçe ile ilgilenen, özleştirme çalışmalarına göñül adamış kişiler bile bu kavramlar karşısında boynu bükük, sessiz kalmışlardır. Örneğin performans sözcüğü... Bu sözcüğe karşılık olarak "başarım" önerilse de, pek yéğlenmemektedir. Oysa "beceri", bu sözcüğüñ birebir karşılığıdır.

Yanlış da olsa, karşılık bulunamayan kavramlar epey vardır. Örneğin tepik (futbol) gibi oyunlarda, oyun bozulmasına denilen "faul" sözcüğü... Ben, bu kavram önerilmiş kullanılabilir bir sözcüğe denk gelmedim. Azı "ofsayt" sözcüğü de öyle. Yine de Azerbaycan'da "kenardan veziyet" deseler bile, kullandıkları sözcükler Arapça kökenlidir.

Géçen géce yolda yürürken saklambaç oynayan çocuklara denk geldim. Çocuklardan biri oyun kuralını bozduğu için içlerinden bir başkası "çanak çömlek patladı, çanak çömlek  patladı..." diye bağırmaya başladı. Oynanan oyun ile çanağın çömleğin ne ilgisi var? Demek, kural bozulması, bir ürünüñ çatlayıp kırılması ile bağdaştırılmış. Yoksa, söylenen sözle, oynanan oyun arasında ufacık da olsa bir ilişki bulunmamakdadır, görülmemekdedir.

Düşünüldüğünde, oyunda kural bozulmasını karşılayan faul sözcüğünü, çanak çömlek patladı ile eş değer olarak görürüz.

Messi* faul yaptı.
Messi çanak çömlek patlattı. / Messi çanak kırdı. / Messi çömlek patlattı.

Öneriniñ yardırganması yüksek olasılıkdır. İşin doğrusu, tüm önerilen sözcükleriñ kaçınılmaz karşılanışları böyledir. Bizden oldukları için, tanıdık geldikleri için, söz konusu kavramı karşıladıkları için...

"Pas atmak, pas vérmek" sözcüğünü karşılayan "ötürmek" eylemimiz de yine kıyıda kullanılmayı beklemektedir. Eñ azından Azerbaycan'da kullanımda, işlek durumda olması da sévindirici sayılabilir.

___________
* Messi: Arjantinli tepik oyuncusu.