07.08.2022 günü İstanbul Turancılar Derneğinde Göktürkçe ve Günümüzdeki Çağdaş Kullanımı üzerine bir konuşmamız oldu. Dernek üyeleri ve konuklar ile étkileşimli bir toplantı gérçekleştirdik. Dernek yöneticileriniñ konukséverliği ise övülesiydi. Sağ olsunlar.
Büyük salgından soñra yüz yüze yaptığım ilk söyleşi olması bakımından buşku vériciydi. Öte yandan toplantıya Burcu'nuñ kucağında éşlik éden Atabey de çekirdekten bir ülkü içinde yétişeceğini ağabey ve ablalarına gösterdi. Onsuz da Dernek Başkanı Efe Eren Çınar'ıñ elinden Atabey ile birlikte onurluğumuzu aldık. :) Yine bir bétik armağanı da yapıldı. Burada ek olarak yazmak isterim. Bizi bu toplantıya çağıran Canan Özer Hanım'ıñ bizi akşam yémeğine götürdükleri sırada Atabey'e oyuncak armağan étmesi ince bir davranış oldu. Tañrı, göñlüne göre vérsin.
Göktürkçe üzerine öğretim videolarını ilk kéz baştan soña olacak biçimde 2013'üñ kış aylarında amatör biçimde çekmiştik. Güzde olanakları geliştirip bir daha çekim yapmıştık ve bu videolarıñ tümü YouTube üzerinden erişime açılmıştı. 2013'ten bu yana da toplamda 700.000 dolayında izlenmeye ulaşmış. Aradan géçen 9 yıllık süreden soñra bir daha el attık ve sırça bét (cam tahta) üzerinde görüntü ve ses niteliğini geliştirerek dersleri baştan ayağa çektik. Göktürkçe Öğreniyorum (2002) adıyla YouTube üzerinden yayına açtık. Şuradan ulaşabilirsiniz:
VI-VIII. Yüzyıl Türk Kağanlığı Yazıtlarında Türk Kimliği bétiğiniñ yazarı Oder Kutluer ile araştırmalarını ve bulgularını tartıştığımız canlı yayınımız YouTube üzerinden gérçekleşti. Azerbaycan'da şimdileyin bile süren kimlik sorunlarına değinip günümüz Türkiye'si ile karşılaştırdık. Sürekli konuşulan konularıñ dışında kalmaya özen gösterdik.
Youtube üzerinden yapılan canlı yayınımızıñ kaydına aşağıdan erişebilirsiniz:
Alañ araştırması konusunda güzel bir örnek olarak anıklanmış, üstelik birçok taşıñ, birçok damganıñ araştırmacıca bulunup ilk kéz yayımlandığını okumak ise ayrıca sévindirici oldu. Démek biz de alaña inebildiğimizde bir neñler bulabiliyormuşuz.
Prof. Dr. İsmail Doğan Bilge'miz 1998'de Kafkasya bölgesinde yazlı kışlı bir araştırmaya koyulmuş. 2000'de Türk Dil Kurumunuñ yayını olarak basılmış, 2019'da da ikinci baskısı gérçekleşmiş. Dönemiñ TDK başkanı Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun ile Prof. Dr. Osman Fikri Sertkaya Bilge'miziñ görevlendirmeleri ile Kafkasya bölgesinde bulunan damgalarıñ derlenmesi ve kayıt altına alınması istenmiş. Araştırma sırasında özellikle de Hazar kağanlığından kalma yéñi damgalara ulaşılmış. 33 cm ölçülerinde kuşe kağıda renkli baskısıyla taşları, yazıtları ve balbalları ayrıntılı incelemek olanaklı biçime gelmiş. Gérçi kimi görselleriñ çözünürlüğü düşük olsa da bunlarıñ sayısı çok az. Çizimler de öyle... Dönemiñ bilgisayar koşulları göz öñüne alındığında olağan sayılabilir.
Gérek bilinenler gérek de yéñi bulunanlar olsun, bétikte damgalarıñ okunuşları üzerinde durulmamış. Katalog olarak vérilmiş, ötesi araştırmacılara bırakılmış. Yér yér çocuk karalamalarını andıran taşlar üzerindeki çizikler olsa da kimileri de özenli yazılmış metinlerden oluşuyor. Kimilerine ilk bakıldığında bildiğimiz Türk damgalarınıñ beñzeri olduğunu söyleyebiliriz. Kimileriniñ de üvey olduğunu dile getirmek oldukça kolay. Göñül isterdi añlamlı Türkçe metinlere ulaşılabilsin. Yine de Türkçe olsunlar azı olmasınlar, kurumsal olarak alañ araştırması yapılmasına olanak vérilmesi, soñrasında da ortaya böyle bir yapıt çıkmasından dolayı mutlu olduğumu bildirmek isterim.
Yéñi başlayanlar için Erhan Aydın Bilge'miziñ gözde (popüler) türde anıkladığı "Bozkırın Tanıkları" bétiğini tanıtmak isterim. Bétikte de yazdığı gibi dipçelere yér vérilip okuyucu yorulmak istenmemiş. Yazıtlarıñ öñe çıkan özelliklerine değinilip damgalarla özgün biçimine de yér vérilmiş. Erhan Bilge'miziñ bir de güzel bir muştusunu bu bétikte dile getirmesine sévindim. Hüseyin Namık Orkun'dan soñra bilinen tüm yazıtları, yazmaları bir araya toplayacak bétik üzerine çalıştığını okumak buşku vérici oldu. Öte yandan Erhan Aydın Bilge'miz "Türk Runik Harfleri" dénilmesi konusundaki ısrarına bu çalışmasında da denk geliyoruz. Ayrıca yazmadan géçmeyeceğim, ona yakın yérde bélki daha çok sayıda "bu satırların yazarı" déyişi gözüme çok değdi.
Soñ olarak bilgemizi bir kéz daha kutlarım. "Türk damgalarınıñ" konu édinildiği bir bétiği daha yazınımıza kazandırdığı için var olsun.
Bilgilerimi yéñilemek için okumak istemiştim ancak bilmediğim yéñi bilgilere de ulaştım. Bilge Tonyukuk'a olan hayranlığım bir kéz daha arttı. Tini uçmakta olsun. "Türkleriñ Bismarck'ı" diye beñzetme yapıp atamızı, kendisinden yüz yıllar soñra doğan birine éş tutup yükseltme gafletine düşenleri de bir kéz daha kendi içimde yadırgadım, kınadım. Öte yandan istihbarat konusunda kendisini böylesi erişilmez bir konuma nasıl çıkardığını da hep düşüneceğim.
Erhan Aydın Bilge'miz, bu bétiğinde olağan bir okumada gözümüzden kaçacak ayrıntıları bir bir sermiş, duruma bilimsel titizlikle yanaşıp dipçeleriyle birlikte değerlendirmesini yapmış. Sorunlu sözcükleri ve añlamlandırma üzerine yapılan çalışmaları eğrisi doğrusu ile yazmış. Var olsun.
Dördüncü baskısını okuduğum bu yapıtıñ daha nice sürümlere ulaşmasını dilerim.
25. Göktürkçe öğreneğimiziñ soñ dersini de bitirip sınavla soñlandırdık. Uygur dönemi metinleri üzerine odaklanmış olsak da kağanlık yazıtlarından da arada kimi metinlere yér vérip okumaları gérçekleştirdik. Anneler gününe denk gelen sınav gününde sorulardan birine Can Yücel'iñ "Anneme olan sévgimi añlatacak kadar şair déğilim." sözünü iliştirerek anmış bulunduk. Tüm anneleriñ günü bir kéz daha kutlu olsun.
Bir öğreneği daha géride bırakmanıñ övüncü ile daha nicelerinde buluşmak dilerim.
Yirmi béşincisi gérçekleştirilecek Göktürkçe öğreneği, Zoom uygulaması
üzerinden sanal olarak 4-11-18-25 Nisan ve 2-9 Mayıs Pazar günleri imin
19.00 - 22.00 arası düzenlenecektir.
Öğrenek başlangıç ve orta
düzeyde géçecek olup katılımcılar Göktürk dönemindeki yazı düzeneğini
öğrenecek, günümüz çağdaş dilini Göktürk yazısıyla yazabilecek, eski
metinlerimizi (yazıtlardaki sözleri) başlangıç düzeyince
okuyabileceklerdir. Bu yüzden başvuru için katılımcıların herhangi bir
öñ bilgiye iye olmaları beklenmemektedir. Türk kültürüne ilgili olmak
başattır.
Türk Dili Derneği olarak 24.sünü düzenleyeceğimiz Göktürkçe öğreneğiniñ yazılmaları başladı. Büyük salgın koşullarından dolayı yine sanal olarak gérçekleşecek öğreneğimizde her yaştan katılımcı beklenmektedir.
7-28 Şubat 2021 günayında pazar günleri imin 19.00-22.00 arası tasarlanan öğrenekte bu kéz özellikle pazar günü séçildi. Bir öñceki sanal öğrenekte cumartesi günü yéğlenmiş idi. İş yoğunlarınıñ ve bu yöndeki istekleriñ de değerlendirilmesiyle pazar akşamına ders yazılmıştır.
2012'den bu yana türlü dernek, vakıf, okul ve üniversitelerde 22 kéz düzenlenen Göktürkçe öğreneğiniñ (kursunuñ) 23.sü bu kéz sanal olarak gérçekleştirildi. 33 kişiniñ katıldığı dersleri, 25 kişi başarıyla bitirdi.
Türk Dili Derneği olarak Kovit-19'uñ néden olduğu büyük salgın (pandemi) döneminde çağıñ getirdiği olanaklardan yararlanarak 2020 yılını kendi açımızdan eñ vérimli biçimde değerlendirmek istedik. Bu yüzden okullarıñ kapandığı, topluluklarıñ bir araya gelmesiniñ sakıncalı olduğu bu güç günlerde bizler de étkinliklerimizi sanal olarak yürütme yargısına vardık. Böylece kolları sıvadık ve ilk Gündemki Sağlık Sağlık Sözcükleriniñ Türkçe Karşılıkları Üzerine[1] öñerilerde bulunmak için toplantılar düzenledik. Ardı sıra Süleyman Demirel Üniversitesi ile ortaklaşa Isparta'da düzenlenecek Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni ve Deli Dönmez'e Ad Vérme Çalıştayı'nı[2] 3 gün boyunca çevrim içi olarak düzenledik. 11-12 ve 13 Haziran 2020'de yaptığımız bu sanal bilgi şöleni ve çalıştay, ülkemizdeki sosyal bilimler alañında ilklerden oldu. İlerleyen aylarda birçok üniversiteniñ sanaldan bilgi şöleni (sempozyum) ve çalıştay düzenlediğine sévinerek tanık olduk. Bu étkinliğimizi Bilgelerle Söyleşiler[3] adı altında 15 yédigün (hafta) süren bir dizi canlı yayın ile sürdürdük. Üyelerimizden Şeyma Yalçın'ıñ sunuculuğunda dilbilim üzerine ülkemizden ve yurt dışından dilcileri ağırladık. Soñ olarak 23. Göktürkçe Öğreneği'mizi 07-28 Kasım 2020 aralarında çevrim içi düzenledik ve şimdi de övünçle duyuruyoruz.
Öğreneğimize 19/10/2020'den başlayarak başvurular alındı. Bu süre içinde 83 başvuru yapıldığı görüldü. Bu başvurulardan 33'ü ilk derse girdi, 25'i ise başarıyla bitirdi. Derslerde özellikle Göktürk döneminde doruğa çıkan Türk damgaları/alfabesi öğretildi. Okuma yazma kurallarına, eski metinlerden örneklere ve Türk sayılarına değinildi. Öğrenek soñunda katılımcılarıñ kazanımları günümüz sözlerini damgalarla yazabilmek, eski Türk sayılarını ve IX. yüzyıl metinlerini çözümleyebilmek oldu. Sınavdan 70 üzeri not alanlara "Bitirme Belgesi" vérildi.
Türk Dili Derneği olarak dilimiz için uğraş göstermekten büyük mutluluk duyduğumuzu bir kéz daha vurgulayarak katılımcı arkadaşlarımızı kutlarız. Daha nice öğreneklerde böylesi tutanaklar yazmak dileğiyle...
