Öz Türkçe gezegen adları

Vâr oluştan bu yana, tüm kişioğlunuñ (insanoğlunuñ) ilgisiñi çekmiştir gökyüzü. Eski kişiler de gökyüzünde erişilmez olan dahası kimi oğur (zaman) tapındıkları bu nesnelere adlar takmışlardır. Öyle ki, “güneş, ay, yıldız” gibi bir takım gök nesneleriniñ adları töz (temel) sözcükler olarak taplanır (kabūl edilir).

Eski Türkler de öbür uluslar gibi gözle görülebilen gök nesneleriñi adlandırmıştır. Bu adlandırmada ilgimizi çeken “-dXz” ekiniñ kullanılıyor olmasıdır. Bu ek “parlaklık” durumuñu belirtir. Günümüzde yaşamakta olan “yıldız, yaldız, gündüz” gibi sözcükler örnek verilebilir.

Çolpan : Venüs gezegeniñ adıdır.
Yertinç : Üzerinde yaşadığımız gezegeniñ adıdır. Dünya için bir de “ajun / acun” sözcüğü olduğu bilinmektedir.
Bakırsokum : Mars gezegeniñ adıdır. Marsıñ kızıl görünümünden ötürü böyle adlandırılmıştır. Günümüzde de “Kızıl Gezegen” diye sıkça anılmaktadır.
Erendiz : Jüpiter gezegeniñ adıdır.
Sekendiz : Satürn gezegeniñ adıdır.

Sekiz gezegenden beşiniñ adınıñ Türkçe karşılığı olduğuñu bilmek güzel bir duygu. O günüñ koşullarına göre gördükleriñi adlandırmışlar. Bugün bilimsel verileriñ artması ile çıplak gözle görülemeyen gezegenleri dahası birçok gök nesnesiñi görebiliyoruz. Öyle ise yapmamız gereken bunları adlandırmaktır.

Öneriler
Günümüzde geçerli olan gezegen adlandırmaları incelendiğinde çok ilginç bir neñ (şey) ortaya çıkıyor. Sanıldığı gibi âhım şâhım olmayan bu sözcükler, bilimsellikten öte bir dayatmadır. Kendi söylenbilimleriñi (mitolojileriñi) kullanarak oluşturmuşlar. “Çiviyi çivi söker” diyip, bu yolla bir iki öneri yapalım.

Erdenay > Merkür
Roma söylenbilimiñde çav (haber) tañrısınıñ adı Merkür’dür. Yunan söylenbilimiñdeki Hermes ile eşdeğerdir. Bu öbür tañrılarıñ eñ hızlısı ulayı (ve) eñ kurnazıdır. Bilindiği üzre, bizde vâr oluştan beri tek Tañrı inançı olduğundan bu söylenbilimlere ayak uyduramayacağız. Ançıp (ama) bizim de tinlerimiz (ruhlarımız) vâr. “Kötülük tini, iyilik tini” gibi. Merkür için önerimiz; Erdenay’dır.
Erdenay; Sibirya Türklerinde, Tañrı’nıñ kişilere bildirmek istedikleri iyi kararları ileten tindir; Cebrail gibi.

Altayhan > Uranüs
Yunan söylenbilimiñde tañrılarıñ atasıdır. Biz yiñe bir tin (ruh) önerisiñde bulunacağız. Altay dağlarınıñ çelebisi (efendisi) olan “Altayhan”. Altay dağlarınıñ doruğuñda (zirvesiñde) oturduğuna inanılan çok güçlü bir tin (ruh).

Talayhan > Neptün
Romalılarıñ deñiz tañrısıdır. Bizim de yiñe bu iş ile uğraşan bir tinimiz var; Talayhan.
Talay, öz Türkçe okyanus demek.

Sonuç olarak gezegen adlarımız;
Erdenay : Mekür
Çolpan : Venüs
Yertinç : Dünya
Kızıldız : Mars
Erendiz : Jüpiter
Sekendiz : Satürn
Altayhan : Uranüs
Talayhan : Neptün

___________________________________________________________________
Kaynaklar :
Gezegen adları denemeleri
Yunan söylenbilimi
Roma söylenbilimi
Tengricilik
Divân-ı Lügât’it Türk